Het zal niemand ontgaan zijn. Blokkades met tractoren bij distributiecentra, hooibalen op de snelweg en de politie die gerichte schoten lost. De protesten tegen het stikstofbeleid van Nederland zijn in volle gang. De boeren staan in de schijnwerpers maar zij zijn niet de enige voor wie de stikstofcrisis gevolgen heeft. Ook projectontwikkelaars krijgen ermee te maken. In deze blog lees je wat je moet weten over stikstof en bouwprojecten.
Waarom is stikstof een probleem voor bouwprojecten?
Bij het bouwen van woningen en andere panden komt stikstof vrij. In de bouwfase kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het aanleveren van materialen door vrachtwagens. Maar ook wanneer de woningen bewoond worden komt er stikstof vrij. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van aardgas via de verwarming of het gasfornuis. Omdat er te veel stikstof in de lucht zit worden diverse bouwprojecten stilgelegd.
In principe is stikstof niet schadelijk voor mens, dier of natuur. Wij ademen dit elke dag in omdat de lucht voor 80 procent uit stikstof bestaat. Er zijn echter verbindingen met stikstof die wel schadelijk zijn zoals ammoniak en stikstofoxiden. Ammoniak komt vooral voort uit stikstofverbindingen van boerenbedrijven. Stikstofoxiden uit verkeer, industrie en woningbouw. Stikstof is slechts een probleem wanneer er te veel is.
De schade door de neerslag van stikstof doet zich vooral voor in natuurgebieden, waar het teveel aan stikstof de natuur in gevaar brengt. Een natuurvergunning is nodig als een bouwproject wordt uitgevoerd in de omgeving van een natuurgebied, en niet kan worden uitgesloten dat er een negatief effect in het natuurgebied optreedt als gevolg van het bouwproject.
Wat is het gevolg voor bouwprojecten?
Er is een natuurvergunning nodig voor projecten wanneer het project significante gevolgen heeft voor een nabijgelegen natuurgebied. Bij het bouwen van slechts één woning zal er geen sprake zijn van significante gevolgen. Het zijn met name de grotere woningbouwprojecten of bedrijfsuitbreidingen waarvoor een natuurvergunning nodig is.
De stikstofbank: de oplossing?
De provincies hebben gezamenlijk een stikstofbank ontwikkeld, wat een extra mogelijkheid moet bieden om natuurvergunningen te verlenen voor initiatieven waarbij stikstof wordt uitgestoten. De stikstofbank moet gevuld worden met vrijgemaakte stikstofruimte en vrijgevallen stikstofruimte. Vrijgemaakte stikstofruimte is ruimte die vrijkomt door het uitvoeren van bronmaatregelen. Vrijgevallen ruimte is stikstofruimte die beschikbaar komt wanneer er na extern salderen stikstofruimte overblijft. Extern salderen is het overnemen van stikstofruimte van een bedrijf dat geheel of gedeeltelijk stopt.
De stikstofbank bestaat uit meerdere onderdelen: de microdepositiebank en doelenbanken. De microdepositiebank is voor projecten waarbij de stikstofneerslag maximaal 0,05 mol per hectare per jaar is. Provincies kunnen er daarnaast voor kiezen extra banken op te richten met een specifiek doel. Dit zijn de doelenbanken.
Is dit dan de oplossing voor bouwprojecten? Het is nog te vroeg om te juichen. De stikstofbanken moeten nog worden gevuld. Ook moet nog bepaald worden welke doelen en projecten aan de doelenbank worden gekoppeld. Dit moet eerst geregeld worden voordat de stikstofbank werkende is. Hierdoor is het pas op termijn toe te passen
Ten slotte is er nog veel onduidelijk over de stikstofbank en of het juridisch toegestaan is. De Raad van State heeft bepaald dat er sprake moet zijn van directe samenhang van degene die stikstofdepositie ontvangt en degene die het ter beschikking stelt. Bij extern salderen wordt er bijvoorbeeld van tevoren een overeenkomst gesloten. Het is nog onduidelijk hoe voor een directe samenhang kan worden gezorgd bij al ingetrokken depositieruimte. Daarom is het nog onduidelijk of het wel juridisch toegestaan is.
Wat mag er wel?
Ten eerste mag je wel projecten uitvoeren die geen significante effecten voor een natuurgebied hebben. Dit moet blijken uit een berekening, de zg. Aeriusberekening.
Ten tweede mag er intern gesaldeerd worden. Dit is salderen binnen hetzelfde project op één locatie.
Ten derde kun je een vergunning krijgen op basis van extern salderen, salderen met een project door beëindiging van een ander project op een andere locatie.
Ten slotte wordt er een natuurvergunning verleend als je voldoet aan de ADC- criteria: 1) er zijn geen Alternatieven 2) het is vereist om Dwingende redenen van groot openbaar belang 3) Compensatie is verplicht. De ADC-toets wordt echter in de praktijk nauwelijks toegepast, omdat de voorwaarden te zwaar zijn.
Vergunning op basis van salderen
De vergunning op grond van salderen van stikstofuitstoot lijkt op dit moment de enige haalbare mogelijkheid om een natuurvergunning te krijgen. Hiervan is sprake als de toestemming voor stikstofemissie van een of meer bestaande activiteiten op locatie A geheel of gedeeltelijk ingetrokken wordt ten behoeve van de verlening van een nieuwe toestemming voor een nieuw project op locatie B. De bestaande stikstof emitterende activiteit op locatie A is de “saldogevende activiteit”, de nog te ontplooien activiteit op locatie B is de “saldo-ontvangende activiteit”. Ook dan moet er directe samenhang bestaan tussen de intrekking van de milieuvergunning voor de ene activiteit en verlening van de natuurvergunning voor de andere activiteit. De initiatiefnemer van het project draagt in de meeste gevallen de kosten van de uitkoop. Er worden hoge eisen gesteld aan de borging van de vermindering van de stikstofemissie. Alles moet voldoende worden aangetoond en door berekeningen worden onderbouwd.
Intern salderen is aan de orde als er binnen een bedrijf of infrastructuurproject vergunde en uitgevoerde capaciteit is, die beëindigd kan worden. Het kan dan gaan om gerealiseerde installaties of gebouwen, of gerealiseerde infrastructuur. Als die wordt beëindigd, mag een ander onderdeel van hetzelfde project een nieuwe activiteit ontplooien die stikstofdepositie tot gevolg heeft. Hiervoor kan dan vergunning worden verleend.
Conclusie
De stikstofcrisis maakt het de projectontwikkelaars moeilijk om een nieuw project te verwezenlijken. Natuurvergunningen zijn alleen met veel moeite en inzet te verkrijgen.
Wim van Gogh zegt
Beste Lezer,
Stikstof in zijn NO gedaante staat ook bekend als fijnstof, en is een belangrijke oorzaak voor een aantal potentieel dodelijke ziektes.
( kanker, hart-en vaatziektes, longziektes )
Een statistische berekening komt op ruim 10.000 doden per jaar, en een daling van de levensverwachting van 7 maanden.
Wat mij betreft is stikstof niet in de eerste plaats een natuurprobleem, maar een volksgezondheidsprobleem. Dat dit effect politiek en juridisch buiten beschouwing is gebleven vind ik verbijsterend.